Auteur: S. Geldof —
Art. 3 van de Brusselse huisvestingscode stelt: IEDEREEN HEEFT RECHT OP EEN BEHOORLIJKE WONING
en toch is dit recht in de praktijk niet voldaan voor een aantal groepen, die ook de ‘onzichtbaren’ genoemd worden: mensen zonder papieren, mensen die de gevangenis verlaten, mensen die uit hun huis gezet worden. Zij kwamen getuigen over hun ervaringen. Ook een vertegenwoordiger van de Brusselse Bond Recht op Wonen was aanwezig en reageerde.
La Voix des Sans Papiers (VSP) ijvert al 10 jaar voor de rechten van de eerste doelgroep. Mensen wiens asielaanvraag geweigerd is hebben geen enkel recht: als hen onrecht aangedaan wordt, kunnen ze bijv. niet naar de politie gaan. Wat hen uiteraard heel kwetsbaar maakt. En toch… sinds de wet-Onkelinx uit ’93 kunnen gemeentebesturen leegstaande gebouwen opvorderen voor daklozen, helaas wordt die zelden toegepast. Tijdens hun 10 jarige bestaan heeft VSP al 23 gebouwen bezet, waar ze telkens ook weer uitgezet worden. Voor hen is regularisatie op basis van duidelijke en permanente criteria de oplossing uit deze onhoudbare situatie.
Rock in Squat is een ander collectief dat een honderdtal mensen zonder papieren, waaronder veel alleenstaande vrouwen en kinderen groepeert. Ze vormen een heterogene groep, wat hun kracht is, vertellen Rim, Nezha en Emmerance. Momenteel verblijven ze, met steun van de gemeente, in een gebouw aan de Kroonlaan waar ze echter binnenkort weer moeten wijken voor een opvangcentrum van Fedasil. Ook bij hen wegen de uitzettingen en het gebrek aan een ankerplaats heel zwaar, praktisch (bijv. verlies van belangrijke papieren) en mentaal (kinderen worden losgerukt uit hun school context). Zij vragen een duurzame oplossing, mededogen van de Belgische bevolking.
Loïc Manche van de Brusselse Bond voor het Recht op Wonen (BBRW) beaamt dat de wet-Onkelinx het legale kader biedt om alvast het recht op wonen te laten gelden en dat regularisatie een duurzame oplossing zou bieden.
Philippe Defeyt is mede oprichter van Plateforme Sortants de Prison, een vzw die mensen die de gevangenis mogen verlaten, begeleidt in, o.a. hun zoektocht naar een woning. Sommigen hebben gelukkig een netwerk waar ze terecht kunnen, anderen helemaal niet. Zij ondervinden in de praktijk dat het huidige systeem van het gevangeniswezen hen niet echt voorbereidt op deze situatie. Vaak hebben ze geen geldige identiteitskaart, krijgen ze enkel medicatie voor 3 dagen mee, en vaak is het tot het laatste moment onduidelijk of iemand vervroegd vrij kan komen. Het platform beschikt over 4 à 5 woningen voor tijdelijke opvang en 6 vrijwilligers. De begeleiding begint idealiter al 1 jaar op voorhand, zodat men kan zicht krijgen op de noden van de persoon. Concreet begeleiden ze hen bij de praktische zaken zoals contracten afsluiten bij leveranciers en andere administratieve stappen zetten. Hun aanpak is altijd complementair aan andere, bestaande vormen van hulpverlening.
Ze ondervinden vooral dat er een tekort is aan 1 persoons woonsten, inderdaad, na een lang leven in gemeenschap hunkert men naar een eigen ruimte. Er is een enorme schaarste op de markt en soms gelden er extra beperkingen voor deze doelgroep. De morele, warm menselijk steun die de vrijwilligers brengen is van onschatbare waarde om de re-integratie in de maatschappij te realiseren!
Tam Blodiau van het Front Anti-expulsions leert ons er 3 types van uitzettingen zijn: (1) Juridische uitzettingen (11 per dag in Brussel) omwille van achterstallige huur (2) administratieve uitzettingen omwille van niet conformiteit van de woning (3) beëindiging van huurcontracten omwille van renovatie, waarna de huurprijs verdubbelt, zelfs verdrievoudigt, en zo dus de facto niet meer toegankelijk is voor de persoon die er woonde. Mensen die uit hun huis gezet worden kan je beschouwen als slachtoffers van geweld, het is heel ingrijpend, zeker als je er alleen voor staat. Ook in de rechtbank ondervinden zij een vorm van geweld, in de manier waarop ze bejegend of beschreven worden. Het Front ijvert dan ook voor geen uitzettingen uit te voeren zonder herhuisvesting (gemiddeld duurt het 11 maanden voor iemand opnieuw een stabiele woning vindt). Ze wijzen er ook op dat het aandeel sociale woningen in België veel lager is dan in de buurlanden: 7% t.o.v. 18% in Frankrijk (waar men spreekt van een crisis) en 30% in Nederland. Kan je als maatschappij tolereren dat een fundamenteel recht als dat op huisvesting is de facto gedicteerd wordt door de privé markt?
Veel mensen kunnen hun huur niet meer betalen. Loïc van BBRW verwijst naar het rooster van referentiehuurprijzen, dat aangeeft of een woning aan een aanvaardbare prijs wordt verhuurd. Deze is echter opgesteld op basis van effectieve huurprijzen en weerspiegelt dus de markt, eerder dan een richtlijn te stellen. Men vraagt een meer correcte maatstaf (niet gedicteerd door vraag en aanbod). Zij stellen ook vast dat, in de rechtspraak rond huurgeschillen, er minder evenwicht is tussen de partijen, dan bijv. bij de arbeidsrechtbank waar werknemer en werkgever op gelijke voet staan.
Bij de vragenronde wordt geopperd om de strijd op de verschillende fronten te combineren, zodat ze elkaar versterken. Ons sociaal systeem is niet echt afgestemd op de realiteit, en op vele vlakken zelfs disfunctioneel. Er is nood aan een globaal opkomen voor de rechten van onzichtbaren. Deze ontmoeting gaf inderdaad een duidelijk zicht op de ervaringen van de betrokkenen en mogelijke pistes tot verbetering.
Na afloop kon iedereen aanschuiven aan de lange tafel voor een lekkere verse soep, brood en beleg. Mensen met en zonder papieren konden samen aan één tafel, impressies en verdere ideeën uitwisselen.
