Auteur: L. Valgaeren —

Op zaterdag 2 maart ll. ging in het ‘House of Compassion’ te  Brussel de eerste van een reeks ‘ontmoetingen’ door rond het  thema ‘Verbinding’, meer bepaald rond de slogan ‘Omdat iedereen telt! Extreemrechts, nee bedankt!’.

Mark Michiels, coördinator van de Louis-Paul Boon-kring die ook in het Brusselse actief is, startte met een korte schets van de campagne rond extreemrechts. Die gaat oorspronkelijk terug naar het eind van de jaren ‘90 toen het Vlaams Blok zich op de kaart zette toen commissaris De Mol van Schaarbeek die zich kandidaat stelde in Brussel. Dit feit vormde toen de aanleiding voor een actie van ca. 250 verenigingen die in het Brusselse krantjes tegen het Vlaams Blok in de brievenbussen postte.

Ondertussen zijn we maart 2024 en zou het Vlaams Belang volgens recente opiniepeilingen 28% van de kiezers halen. Onder meer dit vooruitzicht heeft gemaakt dat er een campagne gestart is van meerdere organisaties onder de titel ‘Het verborgen gelaat’.  Deze campagne probeert de publieke opinie te sensibiliseren voor de verborgen agenda van extreemrechts en de kiezers aan te zetten in het najaar niet voor extreme partijen te stemmen.

Daarbij verwees Mark Michiels, bij wijze van voorbeeld, naar de politieke beslissingen die recentelijk door de regering Meloni in Italië genomen zijn en die duidelijk een bedreiging vormen voor de democratie aldaar en in het bijzonder voor de rechten van mensen die het in dat land zo al moeilijk hebben.

Willen wij het hier bij ons niet zo ver laten komen en de mensen die al in moeilijke omstandigheden moeten leven (o.m. wonen, energie, werk, gezondheidszorg) niet nog verder de dieperik induwen, dan moet er dringend actie ondernomen worden.

Het model dat de campagne ‘Het verborgen gelaat’ daarbij voorstaat is de dialoog: met elkaar spreken, luisteren naar elkaar, samen nadenken en eventueel actie ondernemen. Daartoe werd ondertussen allerhande materiaal aangemaakt zoals een krant, een vormingsaanbod van twee voormiddagen op verschillende locaties, een gezelschapsspel en worden er verschillende culturele projecten opgezet o.m. met dichters.

Het gezelschapsspel is specifiek ontwikkeld om de dialoog met mensen met een andere visie aan te gaan en in de mate van het mogelijke samen in beweging te komen. Het spel werd trouwens in de voormiddag met de aanwezigen kort uitgeprobeerd en gaf de nodige animositeit aan het gebeuren.

Christijn Terlingen, coördinator van Hart Boven Hard  stelde de beweging voor.  Zij profileert zich sinds 2014 als een beweging van, door en  voor het volk, als een basisdemocratie als het ware. Ze stelt duidelijk dat het er in onze samenleving anders aan toe kan gaan dan door een radicale of rechtse politiek maar onderstreept daarbij uitdrukkelijk dat dat vooral lokaal moet gebeuren en in stappen.

Christijn gaf daarop in met concrete voorbeelden van  (geplande) plaatselijke acties en benadrukte daarbij het belang van het verbreden van de sociale strijd, ook op parlementair niveau, beroep te doen op de creativiteit van mensen en verenigingen en te focussen op diversiteit van het beoogde publiek, daarbij zeker de vluchtelingen niet vergetend.

Belangrijke momenten van ‘Het Groot verzet’ zijn : grote manifestaties, de ‘rode driehoekacties’ (naar analogie van de rode driehoek die bepaalde groepen tijdens het naziregime moesten opspelden omdat zij buiten de gangbare maatschappelijke normen vielen) en het ronselen van ‘verzetslieden’, d.w.z. mensen die bereid zijn in actie te komen tegen het dreigend extremisme. Zo zal er onder meer op 24 maart e.k. een grote anti-discriminatiebetoging doorgaan aan Brussel-Centraal. Vandaar ook de oproep is: allen daarheen!

Verder werd het boek van Marijke Persoone ‘Wiens belang‘ toegelicht, het geeft duidelijk inzicht in een aantal belangrijke thema’s in het partijprogramma van Vlaams Belang, dat beweert op te komen voor gewone mensen. Je vindt er informatie over ‘de welvaartstaat’, wie schrijft het partijprogramma? wat is ‘solidarisme’? Wat zijn consequenties voor het middenveld?  In haar boek stelt Persoone ook echte sociale alternatieven voor en geeft ze voorbeelden van kleine verzetsdaden. Dit is dus ook een rijke bron van informatie voor wie het gesprek over extreemrechts wil aangaan.

Om de samenkomst af te sluiten werd er warme soep en een broodmaaltijd aangeboden wat door alle aanwezigen erg gewaardeerd werd, te meer omdat het niet bepaald warm was in de kerk. Langs deze weg dus nogmaals hartelijk dank aan allen die zich zowel inhoudelijk als praktisch ingezet hebben voor het welslagen van deze bijeenkomst!!

Auteur: L. Valgaeren —

Op zaterdag 3 februari ll. ging in het House of Compassion een voormiddag door rond het thema ‘Vooruit in de strijd tegen armoede’. Omwille van de weersomstandigheden weken we uit naar Het Anker, het sociaal restaurant in de Marcqstraat.

Er waren drie bevlogen sprekers die ons elk op een eigen manier mee namen in hun strijd tegen armoede.

Memorandum 2024

Christa Matthys (Brussels Platform tegen Armoede) – memorandum 2024 aan de beleidsvoerders

Zij had het vooral over het memorandum dat het platform in het voorjaar zal publiceren, samen met nog andere organisaties. Dit document kwam tot stand op basis van input geleverd door mensen in armoede. Dit memorandum stelt vier ‘speerpunten’ voorop die als ingangen kunnen gezien worden voor hun eisen:

1. de structurele verankering van de participatie aan het beleid van mensen in armoede en dit op alle niveaus;
2. het garanderen van een kwalitatieve dienstverlening voor hen , zowel in de publieke als in de private sector; dit in de context van steeds verregaander digitalisering
3. het beter reguleren van de private huurmarkt door a) de huurprijzen af te stemmen op het inkomen van eventuele huurders, b) het voorkomen van speculatie op de huurmarkt en c) het bestrijden van leegstand;
4. het hervormen van de ‘gecombineerde vergunning‘ in de zin van het meer afstemmen van die vergunning op knelpuntberoepen op de arbeidsmarkt zodat op die manier meer mensen een wettig verblijf kunnen krijgen, ook in België.

Studie over niet begeleide minderjarige vluchtelingen 

Celine Graas  (Forum Bruxelles contre les inégalités)

Zij bracht een samenvatting van de resultaten van een ‘collaboratief actie-onderzoek’ dat ze samen met Lelubre Marjorie deed rond Niet Begeleide Minderjarige Vluchtelingen (NBMV) in Brussel. In dit type onderzoek werken academici samen met mensen uit het middenveld en werken ze het omzetten van aanbevelingen in concrete maatregelen.

1. Zij noemde de NBMV’s een ‘zwervend publiek’ dat zowel op fysiek als op psychisch vlak ‘ronddwaalt’ en stelde dat, ook al heeft men een onderdak, daarmee het probleem van het zwerven niet opgelost is. Integendeel! Het is volgens Céline een illusie dit probleem aan te pakken zonder dat er rekening gehouden wordt met de primaire behoeften van deze jongeren. Zij hebben immers meerdere, met elkaar verweven behoeften waar de zorg zich moet aan aanpassen (en niet omgekeerd!).
2. Ingaande op het beschikbare aanbod in het Brusselse Gewest stelde zij dat het van essentieel belang is om een reflectie op gang te brengen over de reële toegankelijkheid van de verschillende diensten en meer werk te maken van laagdrempeligheid en soepeler toegangsvoorwaarden.
3. Ten derde pleitte ze voor de opening van een speciale opvang voor dakloze NBMV’s, een opvang die een bufferfunctie kan vervullen tussen de straat en het bredere zorgnetwerk, die een hechtings- of vertrouwensplaats kan zijn en een informatiepunt voor professionals en voor de jongeren zelf.

Céline is ook betrokken in een project om dergelijk opvangcentrum te openen.

Rechten en erkenning van daklozen

Filip Keymeulen (Diognes vzw) is auteur en straathoekwerker

Als derde spreker kwam Filip Keymeulen aan het woord. Filip is straathoekwerker en auteur van het boek ‘Alhambra’ (in het Nederlands) of ‘Coupés du monde’ (in het Frans).

Om te beginnen typeerde hij kort DIOGENES, de organisatie waar hij al heel wat jaren voor werkt, en de mensen die hij via zijn werk bereikt: ¾ heeft een verslavingsproblematiek, 30 à 40% leeft in psychische precariteit.

Pijnpunten zijn voor hem vooral:

1. Het miskennen van het recht ‘om te zijn waar je bent’ en je vrij in de publieke ruimte te kunnen begeven en bewegen. M.a.w. de daklozen worden door de ordediensten geviseerd onder andere door het verbod op alcohol in publieke ruimtes en door gasboetes allerhande. Daardoor weten ze niet (meer) waar ze (dan wel) terecht kunnen.
2. De sluiting – steeds vaker – van specifieke afdelingen voor drugs- of alcoholverslaafden in de Brusselse ziekenhuizen en de lange wachttijden voor een of andere behandeling.
3. Het sluipend cynisme in de publieke opinie – ook in de media! – in de manier van denken en spreken over thuislozen en hoe men daardoor in de feite het individueel leed in Brussel nog vergroot.

Filip bracht in dat verband ook even de buurtcomités ter sprake. Bedoeld als een vorm van burgerparticipatie bestaat  er echter ook daar ongelijkheid of onevenwicht. Dit gebeurt o.m. door de samenstelling ervan: de meest kwetsbaren, zoals de sekswerkers of de verslaafden, zijn er ondervertegenwoordigd en missen daardoor een kans om hun ‘gedeelde of gemeenschappelijke’ problemen aan bod te laten komen.

Zijn algemeen besluit was: er is een serieuze ‘verharding‘ aan de gang in de toegankelijkheid van openbare diensten (OCMW’s of ziekenhuizen) en privé-initiatieven (verenigingen allerhande) en o.a. door de politiek die gevoerd wordt rond het verblijfsstatuut “maakt men in Brussel meer en meer mensen kapot”…

Na de toespraken was er gelegenheid tot het stellen van vragen en vertelden enkele aanwezigen eigen ervaringen in verband met de besproken thema’s. Nadien was er warme  soep met brood en toespijs, aangeboden door medewerkers van HoC, waarvoor dank!!

Auteur: S. Geldof —

Van mei tot en met juni staat in House of Compassion hedendaagse slavernij centraal. Tijdens deze wake focussen we op de arbeidsomstandigheden in de textielsector. 

De ineenstorting van het Rana Plaza-gebouw in Bangladesh, waarbij 1134 textielarbeiders het leven lieten is 10 jaar geleden. Wat is er sindsdien op het terrein veranderd? En waar blijft het vandaag nog fout lopen? En hoe kunnen we als consumenten en middenveldsorganisaties het verschil maken voor betere arbeidsomstandigheden en -voorwaarden?

Rana Plaza … dat nooit meer?

Sanna Abdessalem
Coordinatrice achACT
meer info: achacteurs@achact.be

AchACT is de tegenhanger van ‘Schone kleren campagne’, beiden zijn lid van ‘Clean Clothes Campaign’ het internationaal netwerk van organisaties die wereldwijd ijveren voor de rechten van de werknemers in de kledingindustrie.

Naar aanleiding van de 10e verjaardag van de Rana Plaza ramp in Bangladesh (waar 1.138 personen het leven lieten en 2.500 ernstig verwond toen een kleding fabriek instortte) voerden beide organisaties actie in de Brusselse Nieuwstraat .

Inderdaad, deze ramp is een duidelijk teken van het onrecht in de kleding sector: mensen werken tegen een hongerloon, in onveilige omstandigheden, quasi zonder sociale bescherming en mogelijkheden om hun basisrechten te laten gelden. Een analyse van deze sector leert dat het complexe netwerk van onderaannemings constructies het mogelijk maakt voor de opdrachtgevers en ultieme begunstigden om hun verantwoordelijkheden te ontlopen. Dit gebeurt in schril contrast met de kernprincipes van de Verenigde Naties ‘Bedrijven en Mensenrechten’ (J. Ruggie, 2011)

Enkele belangrijke vaststellingen na de catastrofe van Rana Plaza:: 

• de arbeidsters, veelal vrouwen werkten in ongezonde en onveilige omstandigheden 
• ondanks duidelijke tekens van gevaar voor instorting, hadden de meeste vrouwen geen keuze om niet te gaan werken – wegens hun extreem lage inkomen en de angst hun job te verliezen
• deze arbeidsters hadden geen vakbond die hen vertegenwoordigt 
• het bleek heel moeilijk om te bewijzen voor welke opdrachtgevers ze werkten (labels van de kledingmerken moesten uit het puin verzameld worden). 32 merken konden gelinkt worden aan de fabrieken van Rana Plaza; ze werden aangesproken op hun verantwoordelijkheid, enkel 12 echter hebben bevestigd klant te zijn in dit gebouw

Wat leveren acties en campagnes op? 

• het heeft 2 jaar van campagne, mobilisatie van burgers en vakbonden gekost voor enige vorm van schadevergoeding uitbetaald werd aan de slachtoffers. Een fonds werd gecreëerd, waarin op vrijwillige basis bijdrages werden gestort, door sommige merken en grote bedrijven, die nochtans grote winsten halen uit deze sector. 
• Ten gevolge van de instorting van Rana Plaza kwam een – nooit eerder gezien –  bindend akkoord tot stand rond de uitdagingen ivm veiligheid van fabrieken. Vandaag is het Internationaal Akkoord voor de Gezondheid en Veiligheid ondertekend door 195 bedrijven, betreffende 1500 fabrieken of 2 miljoen arbeiders in Bangladesh, het akkoord is net uitgebreid tot Pakistan.

Wat kunnen we doen? 

• De overeenkomst is echter nog steeds vrijwillig en veel bedrijven weigeren de overeenkomst te ondertekenen. Toch produceren bijna 4 miljoen arbeiders kleding in Bangladesh en enkele miljoenen wereldwijd. Er is nog steeds druk nodig om bedrijven ertoe te bewegen de rechten van werknemers te respecteren (HIER vindt u meer info over hoe deze druk op te voeren).

De organisaties van Clean Clothes Campaign ijveren onder andere voor een https://www.achact.be/interpeller-les-enseignes-qui-refusent-de-sengager-pour-la-sante-et-la-securite-des-travailleur%c2%b7euses/betere traceerbaarheid van de verantwoordelijkheid van de opdracht gevende bedrijven in deze sector, oa door bewustmaking, maar ook door druk uit te oefenen op bedrijven en politieke beslissers voor een betere wetgeving die de plicht tot ketenzorg oplegt.

De ketenzorgwet

Laura Eliaerts
Beleidsmedewerker internationale dienst ACV
meer info: laura.eliaerts@acv-csc.be

Via enkele voorbeelden wees Laura ons erop dat het niet enkel in de kledingsector is dat het complexe netwerk van onderaannemingen het heel moeilijk maakt om bedrijven aansprakelijk te stellen, met als gevolg uitbuiting en schending van mensenrechten: zie bijv. het recente werf ongeluk van een school in Antwerpen; Tesla, Apple, Microsoft, Dell  e.a. werden voor de rechtbank gedaagd door Congolese families ivm lithium exploitatie; Borealis; Niger Delta: Shell (vervuiling van de leefwereld van inheemse bevolking). Soms worden hoopgevende resultaten geboekt, bijv. wanneer een rechtbank verder gaat dan de lokale afdeling van een multinational aansprakelijk te stellen maar eist dat het moederbedrijf garant staat voor preventieve maatregelen inzake milieu en mensenrechten.

Het concept van ketenzorg (Human Rights Due Diligence) is goed uitgewerkt en legt op dat het bedrijf in alle aspecten van zijn werking alert moet zijn en alles in het werk moet stellen voor het naleven van mensenrechten. Dit betekent bijv. ook dat ze in commerciële onderhandelingen er moeten voor zorgen dat de productie op billijke wijze vergoed wordt. 

Zowel op lokaal (federaal) als internationaal (Europees) zijn er wetten in de maak, waarbij belangengroepen zoals ACV de wetgevers appelleren op het maken van doeltreffende wetgeving. Zo ligt het debat in het Federale parlement, sinds het wetsvoorstel uit 2021 al een hele tijd stil… 

Men observeert ook dat sommige bedrijven onder de noemer ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)’ caritatieve initiatieven lanceren die echter niet bijdragen tot het aanpakken van de kernoorzaken van armoede en onrecht.

Kan de burger ook iets doen? 

Het ACV onderkent zeker de sturende kracht van de consument, maar gelooft vooral in het effect van een beter wetgevend kader. Ook wil men voorkomen dat bedrijven, indien de wetgeving in een land strenger wordt, hun toeleveranciers gewoon in een ander land gaan zoeken.

Uit de vragenronde: 

• wetgeving focust op de bedrijven, maar welke verantwoordelijkheid voor de overheden? de vereiste van ketenzorg kan ingebouwd worden in de steeds strengere regels voor openbare aanbestedingen
• waarom is er nog zo weinig vooruitgang, terwijl deze thematiek al 25 jaar geleden aangekaart is? via een systemische analyse van deze complexe problematiek kunnen ook andere hefbomen tot verandering geïdentificeerd worden. Zie Meadows, D. (2015) Denken in Systemen De 12 hefbomen tot verandering zijn gerangschikt volgens effectiviteit, waarbij het ingrijpen in parameters en hervormen van structuren redelijk onderaan in het lijstje voorkomen. 
• kan solidariteit van werknemers in Europa ook bijdragen tot verandering?
  • Inderdaad het ‘fast fashion’ model wordt steeds meer binnen de bedrijfswereld in vraag gesteld (bijv in raden van bestuur)
  • tijdens de manifestatie van 23/4 in de Nieuwstraat riep een werknemer van een Belgisch bedrijf op voor meer solidariteit met de buitenlandse collega’s
• is de kostprijs van een kledingstuk geen indicator van het al dan niet eerlijke loon voor wie het gemaakt heeft? 
  • de lage kostprijs laat inderdaad vermoeden dat te lage lonen deze mede mogelijk maken, maar omgekeerd is het niet zo dat een duurder kledingstuk garandeert dat een correct loon werd uitbetaald
  • het aandeel van de kostprijs die naar productie gaat is meestal heel beperkt (minder dan 1%) 

Meer info en inspiratie zijn te vinden in de brochure ‘Paal en Perk stellen aan de mensenrechtenschendingen door bedrijven’ – WSM 2019 

Concrete vragen over een merk? zie FASHION CHECKER